42ο Φεστιβάλ Ολύμπου: Απόψε στις 9.00 μμ η «Ειρήνη» του Αριστοφάνη

Όπως όλες οι κωμωδίες του Αριστοφάνη, έτσι και αυτή έχει γραφεί κατά την 27ετία του Πελοποννησιακού πολέμου και ολόκληρη δονείται από τον πόθο της ειρήνης ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις. Παίχτηκε για πρώτη φορά το 421 π. Χ. στα μεγάλα Διονύσια και κέρδισε το δεύτερο βραβείο.

Αναφορικά με το ιστορικό υπόβαθρο για την κατανόηση του έργου είναι σκόπιμο να επισημανθεί ότι το 431 π. Χ. ξέσπασε ο Πελοποννησιακός πόλεμος ανάμεσα στην Αθήνα και τη Σπάρτη, όπου επικρατούσαν φιλοπόλεμες μερίδες με ηγέτες τον Κλέωνα στην Αθήνα και τον Βρασίδα στη Σπάρτη, οι οποίοι σκοτώθηκαν στην Αμφίπολη το 422 π. Χ. τότε υπογράφτηκε η ειρήνη του Νικία και λίγο αργότερα παίχτηκε η αριστοφανική κωμωδία. Όπως είναι φυσικό, οι δύο λαοί θα γιόρτασαν το γεγονός και θα αναρωτιόταν πώς είναι δυνατόν μυαλωμένοι άνθρωποι να παρασύρονται σε μια τέτοια συμφορά.

Ο Αριστοφάνης, που 10 χρόνια τώρα τραγουδούσε τα αγαθά της ειρήνης και διακωμωδούσε τον πόλεμο, δεν μπορούσε να αφήσει την  ευκαιρία και να μην πει τα «δικά του» τι στιγμή που η ίδια η πραγματικότητα δικαίωσε τα λόγια του και τις απόψεις του. Έπρεπε τώρα που ειρήνη ξαναγύρισε στο «Κλεινόν άστυ» να την τραγουδήσει θριαμβευτικά. Είχε μεγάλη σημασία για τον ποιητή να υμνήσει την πολυπόθητη ειρήνη με τον πιο άδολο λυρισμό, να τραγουδήσει τις χάρες της, να χορέψει και να ξεφαντώσει στον ερχομό της.

Το θέμα του είναι αναμφισβήτητα αυτό που προκαλεί το ενδιαφέρον τόσων θεατών. Η «Ειρήνη», προαιώνιο αίτημα  των λαών, συγκινεί παντού και πάντοτε.

Ο Τρυγαίος, ένας Αθηναίος αγρότης, έχει απαυδήσει από τον Πελοποννησιακό πόλεμο και αποφασίζει να πάει στον Δία, να εξηγηθεί μαζί του πρόσωπο με πρόσωπο. Για ν’ ανέβει ψηλά στο θρόνο του θεού διαλέγει ένα μεγάλο σκαθάρι -έξοχο εύρημα- το τρέφει, το μεγαλώνει και, τέλος, το καβαλικεύει και απογειώνεται. Το κωμικότατο ταξίδι τον οδηγεί στον Όλυμπο. Στην πόρτα του Δία παρουσιάζεται ο Ερμής. Από τον διάλογο που ακολουθεί -και αφού προηγουμένως ο Ερμής δωροδοκηθεί- μαθαίνουμε πως οι θεοί έχουν μετοικίσει στα ύψη, γιατί βαρέθηκαν να βλέπουν τους Έλληνες να πολεμάνε. Ο Πόλεμος, λέει ο Ερμής, έχει ρίξει σε μια βαθιά σπηλιά την Ειρήνη και την έθαψε κάτω από πέτρες. Ετοιμάζεται να κοπανίσει όλες τις ελληνικές επαρχίες σε ένα τεράστιο γουδί για να τις κάνει σκορδαλιά. Μα δεν έχει το γουδοχέρι. Το αθηναϊκό γουδοχέρι, ο Κλέωνας, σκοτώθηκε, όπως και το σπαρτιατικό ο Βρασίδας. Ο Τρυγαίος για να την ελευθερώσει καλεί τους Έλληνες να τον βοηθήσουν. Εκείνοι μαζεύονται από παντού – είναι ο Χορός- και ο Ερμής πείθεται να τους βοηθήσει. Μαζί με το άγαλμα της Ειρήνης ανασύρονται στο φως η Οπώρα και η Θεωρία. Την Οπώρα, όταν κατεβαίνουν στη Γη, την παντρεύεται ο Τρυγαίος, ενώ τη Θεωρία τη δίνει στη Βουλή. Η κωμωδία τελειώνει με το εγκώμιο από τον Χορό του Τρυγαίου, ο οποίος ξανάφερε την ειρήνη στους ανθρώπους.

Είναι ευχάριστο σε μια εποχή που οι κραυγές του πολέμου ηχούν όλο και πιο απειλητικά να πολλαπλασιάζονται και οι φωνές της ειρήνης. Και για τον σκοπό αυτό επιστρατεύονται οι αρχαίοι πρόγονοί μας.

Η κωμωδία ανήκει σ’ εκείνα τα έργα της πολιτισμικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας που διατήρησαν τη γοητεία τους και την επικαιρότητά τους στο πέρασμα των αιώνων. Ο Αριστοφάνης με το νυστέρι της σάτιράς του και τα αγνά του ιδανικά αξιοποιεί το θέατρο θέτοντάς το στην υπηρεσία του λαού. Χλευάζει, καταγγέλλει και μαστιγώνει ό,τι θεωρεί επιζήμιο και επαινεί, εξυμνεί, υπερασπίζεται ό,τι ωραίο και αληθινό. Μέσα για την επίτευξη του σκοπού του αποτελούν η υπερβολή, το γέλιο, η βωμολοχία, η διακωμώδηση συγκεκριμένων  μορφών της σύγχρονής του κοινωνίας. Πλέκει το φανταστικό με το πραγματικό, επικαλείται τον Όμηρο, τον Αισχύλο, δημιουργεί με τη φαντασία του κοινωνίες πουλιών και ταυτίζει με συγκεκριμένα πρόσωπα τις καλλιτεχνικές του μορφές.

Ο Αριστοφάνης έζησε ο ίδιος και είδε με τα μάτια του την ερήμωση της Αττικής, την καταστροφή των χωραφιών, την εξαθλίωση του λαού και ένιωσε τη βαρβαρότητα της ανθρωποσφαγής. Όλα αυτά τα γεγονότα καθόρισαν τον χαρακτήρα του έργου του, τον ενέταξαν  στη μερίδα των ειρηνόφιλων και τον κατέστησαν θανάσιμο εχθρό των υποκινητών του πολέμου. Στο πρόσωπο του αμπελουργού Τρυγαίου εκφράζονται οι αριστοφάνειες απόψεις για την Ειρήνη. Στηλιτεύει τον πόλεμο και ξεδιπλώνει με θαυμάσιου λυρικούς στίχους την ομορφιά της ειρηνικής ζωής.

Τη απόλαυση του αθάνατου έργου του «πατέρα της τραγωδίας», όπως τον αποκάλεσε ο Φρ. Ένγκελς,  της «Ειρήνης», θα μας τη χαρίσει το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας .

Μετάφραση: Κ.Χ. Μύρης, Σκηνοθεσία: Σωτήρης Χατζάκης, Σκηνικά - κοστούμια: Έρση Δρίνη, Μουσική: Μίνως Μάτσας, Χορογραφία: Κική Μπάκα, Φωτισμοί: Αντώνης Παναγιωτόπουλος, Μουσική διδασκαλία: Νίκος Βουδούρης, Στίχοι χορικών: Ελένη Φωτάκη, Βοηθοί σκηνοθέτη: Φωτεινή Μπαξεβάνη, Μαρίνα Χατζηιωάννου, Βοηθός σκηνογράφος: Στέλλα Ρότσιου, Βοηθός χορογράφου: Μπέτυ Δραμισιώτη, Οργάνωση παραγωγής: Στέλλα Ρότσιου, Ζωγραφική σκηνικού: Πάρις Κούτσικος, Ειδικές κατασκευές: Πένυ Ντάνη.

Στο ρόλο του Τρυγαίου ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος.
Στο ρόλο του Ερμή ο Φάνης Μουρατίδης.
Ποιητής της Παράβασης ο Γιώργος Κωνσταντίνου.

Παίζουν οι ηθοποιοί, με σειρά εμφάνισης: Δημήτρης Μορφακίδης (Α΄Δούλος), Νίκος Μαγδαληνός (Β΄Δούλος), Βαγγέλης Χατζηνικολάου (Κόρη Τρυγαίου, Α΄Παιδί), Δημήτρης Διακοσάββας (Κόρη Τρυγαίου, Α΄Παπαδάκι) Στέλιος Τράκας (Κόρη Τρυγαίου, Δρεπανουργός), Βαγγέλης Χαλκιαδάκης (Κόρη Τρυγαίου, Τάραχος, Κανατοπώλης), Γιώργος Κολοβός (Κόρη Τρυγαίου), Χάρης Πεχλιβανίδης (Κόρη Τρυγαίου), Βασίλης Σεϊμένης (Πόλεμος, Κορυφαίος Παράβασης, Ψήστης), Ειρήνη Καζάκου (Εταίρα), Σταυρούλα Αραμπατζόγλου (Εταίρα), Αννέτα Κορτσαρίδου (Καθαρίστρια), Χρήστος Νίνης (Α΄Θεατρίνος, Ιεροκλής, Κορυφαίος Παράβασης), Μιχάλης Γούναρης (Β΄Θεατρίνος, Οπλοπώλης Β΄), Κατερίνα Γιαμαλή (Κορυφαία Παράβασης) Νίκος Καπέλιος (Β’Παπαδάκι), Γιάννης Χαρίσης (Οπλοπώλης Α΄), Μαρίνα Μυρτάλη (Β΄Παιδί).

Χορός αγροτών: Παναγιώτα Αλεξίου, Σταυρούλα Αραμπατζόγλου, Κατερίνα Γιαμαλή, Μιχάλης Γούναρης, Δημήτρης Διακοσάββας, Μπέττυ Δραμισιώτη, Ειρήνη Καζάκου, Νίκος Καπέλιος, Γιώργος Κολοβός, Αννέτα Κορτσαρίδου, Έφη Λιάλιου, Νίκος Μαγδαληνός, Δημήτρης Μορφακίδης, Μαρίνα Μυρτάλη, Χρήστος Νίνης, Χάρης Πεχλιβανίδης, Βασίλης Σεϊμένης, Μιχάλης Συριόπουλος, Στέλιος Τράκας, Ευάγγελος Χαλκιαδάκης, Γιάννης Χαρίσης, Βαγγέλης Χατζηνικολάου.

Χορεύουν οι: Έλσα Σίσκου (Ειρήνη), Μπέτυ Δραμισιώτη (Οπώρα, Εταίρα, Συνοδός Οπλοπώλη, Χορός αγροτών), Παναγιώτα Αλεξίου (Θεωρία, Εταίρα, Συνοδός Οπλοπώλη, Χορός αγροτών).

●Επιμέλεια: Ευαγγελία Ράπτου-Στεργιούλα, Καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας, Υπ. Διδάκτωρ στον Τομέα Γλώσσας Θεάτρου και Πολιτισμού του Παν. Αιγαίου.

Με τον νέο  θεσμό «Θεάτρου Έπαινος» ο ΟΡΦΕΟ φιλοδοξεί να τιμά κάθε χρόνο μια εξέχουσα προσωπικότητα από τον θεατρικό χώρο, προσωπικότητα η οποία με το κύρος της ανέδειξε πλευρές του θεάτρου και του θεατρικού πράττειν (σκηνοθεσία, υποκριτική ικανότητα, μετάφραση, κριτική)  και με τον τρόπο αυτόν συνέβαλε στη λειτουργία τού θεάτρου τόσο ως μορφής καλλιτεχνικής δράσης αλλά και -κυρίως σε εποχές κρίσης- ως δημόσιου αγαθού.

Σήμερα, σε ειδική εκδήλωση που θα γίνει στο Κέντρο Ψηφιδωτών στο Δίον,  τιμώμενο πρόσωπο για το 2013 είναι ο μεταφραστής και κριτικός θεάτρου Κώστας Γεωργουσόπουλος, ενώ για τον τιμώμενο τον έπαινο θα εκφωνήσει ο διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος Γιάννης Βούρος.

* ΑΡΧΑΙΑ ΛΕΙΒΗΘΡΑ – ώρα 18:00

ΘΕΑΤΡΟ ΠΗΓΑΣΟΣ «ΤΡΩΑΔΕΣ» του ΕΥΡΙΠΙΔΗ

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Σιακάρας

Τιμή εισιτηρίου: Γενική είσοδος 10€.

Μετά την πτώση της Τροίας, οι αιχμάλωτες γυναίκες περιμένουν να επιβιβαστούν στα πλοία που θα τις μεταφέρουν στην Ελλάδα. Ανάμεσά τους, η βασίλισσα Εκάβη που θρηνεί το χαμό της οικογένειας και της πόλης της και η χήρα του Έκτορα, η Ανδρομάχη, η οποία πρόκειται να αντιμετωπίσει ακόμα μία τραγωδία, καθώς οι νικητές σκοτώνουν το νερό σε ηλικία γιο της. Και ενώ ο Μενέλαος συναντά την άπιστη Ελένη, την αιτία αυτού του πολέμου, η μάντισσα Κασσάνδρα προμηνύει τα κακά που θα βρουν τους νικητές στο δρόμο για την πατρίδα.

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Σιακάρας Κοστούμια: Βέτα Χαΐλατζίδου, Μετάφραση: Φιλολογική ομάδα Πήγασου.
  
Παίζουν: (Με σειρά εμφάνισης) Ποσειδώνας: Χάρης Αμανατίδης / Γιάννης Γαλάνης, Αθηνά: Τατιάνα Σιδηροπούλου / Μαρία Μπουκουβάλα, Εκάβη:    Κατερίνα Παρλίτση, Ταλθύβιος: Κώστας Παπουτσίδης, Κασσάνδρα: Δανάη Αμανατίδου, Ανδρομάχη: Άννα Γκούντα, Μενέλαος: Σπύρος Αναγνώστου, Ελένη: Σοφία Αγαθαγγελίδου.