10 μύθοι για το νερό

Το ιδιότυπο μέτωπο που έχει δημιουργηθεί στη Θεσσαλονίκη απέναντι στην  αποκρατικοποίηση της ΕΥΑΘ έχει στηρίξει την επιχειρηματολογία του σε μια σειρά από μύθους που συστηματικά έχουν καλλιεργηθεί τον τελευταίο καιρό. Το εντυπωσιακό είναι ότι κανείς δεν έχει μπει στον κόπο να αντικρούσει συστηματικά αυτή την επιχειρηματολογία. Και όμως, οι περισσότεροι απ αυτούς τους μύθους ελάχιστη σχέση έχουν με την πραγματικότητα:

Σύμφωνα με τους όρους της προκήρυξης του ΤΑΙΠΕΔ, το μόνο που παραχωρείται είναι το 51% των μετοχών της εταιρείας που διαχειρίζεται τις υπηρεσίες ύδρευσης. Τόσο οι εγκαταστάσεις και το δίκτυο που διαχειρίζεται η εταιρεία, όσο και το ίδιο το νερό παραμένουν στην κυριότητα του Ελληνικού κράτους.

Η αλήθεια είναι ότι από εδώ και στο εξής τα πλαίσια της τιμολογιακής πολιτικής θα καθορίζονται και θα ελέγχονται από την Ειδική Γραμματεία Υδάτων. Ο ιδιώτης επενδυτής είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει τους όρους της σύμβασης παραχώρησης ως προς την τιμολογιακή πολιτική.

Ακόμη ένα μύθος που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Τα στοιχεία για τις 30 μεγαλύτερες πόλεις της Ευρώπης δείχνουν ξεκάθαρα ότι τα τιμολόγια του νερού δεν συνδέονται με το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Για παράδειγμα, η Βαρκελώνη και το Μιλάνο, όπου οι εταιρείες ύδρευσης είναι ιδιωτικές έχουν χαμηλότερα τιμολόγια από τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Αντίθετα, Γερμανικές πόλεις με δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης, όπως το Μόναχο και το Αμβούργο, είναι από τις ακριβότερες. Το Λονδίνο με ιδιωτική εταιρεία ύδρευσης είναι από τις φθηνότερες πόλεις της Βόρειας Ευρώπης.

Ο ισχυρισμός αυτός διαψεύδεται περίτρανα από τη σημερινή πραγματικότητα, όπου βασικές επενδύσεις έχουν παραμεληθεί. Σύμφωνα με μελέτη του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα μέχρι το 2025 θα πρέπει να επενδύει στις υποδομές υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης κάθε χρόνο γύρω στα 3 δισ. ευρώ. Μόνο μέχρι το 2015, το έλλειμμα, αν αφαιρεθούν οι αντίστοιχοι πόροι του ΕΣΠΑ πλησιάζει τα επτά δισ. ευρώ. Για την ΕΥΑΘ μόνο, οι απαιτούμενες επενδύσεις κατά την επόμενη εικοσαετία πλησιάζουν τα 700 εκ., ποσό που ξεπερνά κατά πολύ τις δυνατότητες χρηματοδότησης της εταιρείας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) που παρουσιάσθηκαν πρόσφατα σε ημερίδα του Δικτύου MED-SOS, το ποσοστό των απωλειών του δικτύου των δημοτικών επιχειρήσεων ξεπερνά το 40%, έναντι 22,16% της ΕΥΑΘ και 26,02% της ΕΥΔΑΠ, ποσοστά που είναι ήδη εξαιρετικά υψηλά σε σχέση με αντίστοιχες Ευρωπαϊκές πόλεις. Επίσης σημαντικά υψηλότερο είναι και το ποσοστό χρήσης υπόγειων νερών. Πάντα κατά τους υπολογισμούς της ΔΕΥΑ, το κόστος των φυσικών πόρων που έχουν απολεσθεί από το 2006 ανά κυβικό μέτρο νερού που καταναλώθηκε φθάνει τα 0,20 € για την ΔΕΥΑ έναντι 0,12 € για την ΕΥΑΘ και 0,10 για την ΕΥΔΑΠ.

Κανείς δεν αναφέρει ότι ίσως ακόμη πιο σημαντικό ζήτημα από την ύδρευση είναι η αποχέτευση. Και σε αυτό το θέμα, η σημερινή κατάσταση δίνει μια εντελώς διαφορετική εικόνα. Σύμφωνα με παρουσίαση του καθηγητού Βιολογίας τους ΑΠΘ Αθ.Κούκουρα για το Θερμαϊκό, «οι εκτάσεις της βαριάς ρύπανσης στην περιοχή του κόλπου έχουν πενταπλασιαστεί από το 1976 έως το 2006, ενώ οι εκτάσεις όπου δεν εμφανίζεται καθόλου ζωή αυξήθηκαν κατά τρεις φορές. Πιο συγκεκριμένα, το 1976 ως αζωικές περιοχές εμφανίζονταν μόνο η παραλιακή ζώνη του βιομηχανικού Καλοχωρίου και η περιοχή κάτω από τον Λευκό Πύργο όπου απορρίπτονταν τα οικιακά απόβλητα. Το 2006 η «νεκρά θάλασσα» του Καλοχωρίου είχε επεκταθεί νότια και βόρεια σε ακτίνα χιλιομέτρων, ενώ στον Λευκό Πύργο η αζωική περιοχή είχε μεγαλώσει και μετατοπιστεί πέντε χιλιόμετρα προς το κέντρο του κόλπου». Σε κάθε περίπτωση, ο ρόλος του κράτους όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος ενισχύεται με τις αυξημένες αρμοδιότητες της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων η οποία θα εποπτεύει την τήρηση της σύβασης παραχώρησης και την υλοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων.

Η ΕΥΑΘ πρέπει να προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις που έχουν ήδη καθυστερήσει. Ο ιδιώτης επενδυτής αναλαμβάνει βάσει της σύμβασης να υλοποιήσει ένα συγκεκριμένο επενδυτικό πρόγραμμα. Οι επενδύσεις αυτές θα φέρουν ζεστό χρήμα και δουλειές στην πόλη, ιδιαίτερα στις ΜΜΕ.

Οι εργαζόμενοι είναι οι μεγάλοι χαμένοι από τη σημερινή κατάσταση. Έχουν δει τους μισθούς τους να μειώνονται δραματικά τα τελευταίας τρία χρόνια ενώ υπάρχουν πολλά οργανικά κενά. Το πιθανότερο είναι ότι ο ιδιώτης επενδυτής, για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που θα αναλάβει και να υλοποιήσει τις απαραίτητες επενδύσεις, θα χρειασθεί να προχωρήσει σε νέες προσλήψεις.

Η πραγματικότητα είναι ότι η διαχείριση του νερού αποτελεί εξαιρετικά εξειδικευμένη εργασία που απαιτεί υψηλή τεχνογνωσία, δέσμευση σημαντικών κεφαλαίων σε επενδύσεις προσφέροντας μόνο μακροχρόνιες αποδόσεις. Γι αυτό το λόγο δεν αποτελεί προνομιακό πεδίο για επενδυτικά funds αλλά μόνο για μεγάλες εταιρείες του κλάδου.

Σε σύγκριση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, οι Έλληνες καταναλωτές δεν φαίνεται να είναι και τόσο ευχαριστημένοι με την ποιότητα του νερού που πίνουν: σύμφωνα με έρευνα του ΟΟΣΑ το 2013 για την αντίληψη των πολιτών για το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής, το ποσοστό των πολιτών που δηλώνει ικανοποιημένο με την ποιότητα του πόσιμου νερού στην Ελλάδα βρίσκεται στο 68%, το χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών του δείγματος.